terugblik NEDERLANDSE AI CONGRES:
5 TAKE AWAYS
Op 23 april stapten we DeFabrique in Utrecht binnen voor de eerste editie van het Nationale AI Congres. Een prachtige locatie, alles tot in de puntjes verzorgd, en een mooie opkomst. Zodra de jas was opgehangen en de badge binnen was, liepen we langs stands, spraken met andere bezoekers en luisterden naar inspirerende sprekers en panelleden zoals Gijs Tuinman (Defensie), Zsolt Szabo (BZK), Maarten Otto (Alliander), Lokke Moerel (Tilburg University), Maarten Stolk (Deeploy) en Tekin Mentes (Shell). Het doel van het congres? AI in actie brengen én samen werken aan een sterke AI-positie in Nederland. Hieronder onze belangrijkste take aways — én of dat doel wat ons betreft is gehaald.
1. AI inzetten voor maatschappelijke uitdagingen is een no-brainer
Natuurlijk is het interessant om AI in te zetten voor winstoptimalisatie. Maar misschien nog mooier is om AI als middel in te zetten om maatschappelijke uitdagingen te versnellen. Als we het hebben over maatschappelijke thema’s, bedoelen we onderwerpen die belangrijk zijn voor de samenleving, bijdragen aan een betere wereld en invloed hebben op de toekomst van mensen. Denk aan thema’s als veiligheid, zorg, onderwijs, duurzaamheid en werkgelegenheid. Twee voorbeelden tijdens het congres die onze aandacht trokken:
1. Defensie ontwikkelde DefGPT, een gesloten AI-systeem dat helpt bij inlichtingen, besluitvorming en scenarioanalyses.
2. Plaex Technologies, een jonge startup, ontwierp slimme afvalbakken die afval automatisch herkent en sorteert. Minder restafval, meer recycling – en dus een positieve impact op het milieu.
Twee totaal verschillende organisaties, maar beiden laten zien hoe AI maatschappelijke uitdagingen kan versnellen.
2. “Visie zonder actie is dagdromen; Actie zonder visie is een nachtmerrie”
De oproep tijdens het congres was groot: gezamenlijk AI in actie brengen. We weten inmiddels wat AI kan en wat de potentie is. Het is nu zaak om door te pakken. Te vaak rennen organisaties nog achter AI ideeën aan zonder een heldere visie, zonder plan of zonder een duidelijke business case. Dan kun je rennen wat je wilt, maar wanneer stopt het rennen en ga je de vruchten plukken? Dat leidt zelden tot succes. Hoe werkt het wel? Begin met een duidelijke visie: wat wil je bereiken? Formuleer doelen, maak een plan, en kijk van daaruit naar geschikte AI-toepassingen. Succesvolle initiatieven? Schaal ze op. Werkt iets niet? Stop ermee. Alleen met een heldere visie en strategie én de lef om keuzes te maken, haal je écht waarde uit AI. Of zoals Willem Jonker (bestuursvoorzitter AIC4NL) het tijdens het congres treffend zei: “Visie zonder actie is dagdromen. Actie zonder visie is een nachtmerrie.”
3. AI integreren is een transitie, geen quick fix
Je hebt een briljant AI-idee en wil het van de daken schreeuwen. Logisch! Maar verwacht niet dat iedereen direct zo enthousiast is. AI brengt, net als elke innovatie, verandering met zich mee - en dat roept vragen en soms weerstand op. Tijdens het congres bleek dat veel organisaties hiermee worstelen. Niet omdat AI uniek is in haar uitdagingen, maar omdat het voor veel mensen nog abstract en onbekend is. En toch: AI zal vrijwel elke functie raken. Juist daarom is het essentieel om medewerkers mee te nemen. Wat is AI? Wat kun je ermee? En minstens zo belangrijk: wat juist niet? De AI Act onderstreept dit ook: organisaties moeten investeren in AI-kennis en -vaardigheden. Een aanrader is AI Certified, waar we tijdens het congres over spraken met Iris Koolen. Ze bieden gratis e-learnings aan om digitale geletterdheid te vergroten. Zeker de moeite waard om eens te bekijken: www.aicertified.nl.
4. “Klappertjespistolen vs. zwerm aan drones: regels mogen ons niet lamleggen”
De quote van Gijs Tuinman (Staatssecretaris van het Ministerie van Defensie) was raak. “Als wij klappertjespistolen inzetten tegen een zwerm aan drones verliezen we. Regels mogen ons niet lamleggen.” Die boodschap kwam binnen. Natuurlijk is regelgeving nodig - voor veiligheid, betrouwbaarheid en ethiek. Maar het mag innovatie niet blokkeren. De overheid en Europa hebben hier een belangrijke rol: van infrastructuur en kaders tot het stimuleren van een gezond ondernemersklimaat. Tijdens een paneldiscussie ontstond een stevige discussie over het idee van een eigen Nederlands taalmodel, GPT-NL. Argumenten vóór? Veiligheid en behoud van de Nederlandse taal. Een tegengeluid kwam van Maarten Stolk (Deeploy): “Er zijn in Europa goede alternatieven, waar we onvoldoende gebruik van maken. Wetgeving wordt gebruikt om niet te hoeven innoveren. Als we verder willen komen, moeten we meer gaan ondernemen.” Wat vind jij? Feit is dat TNO, NFI en SURF inmiddels werken aan GPT-NL, dat in 2026 live moet gaan.
5. Onvoldoende handvatten voor deelnemers: wat doe je morgen anders?
Het congres had als doel: AI in actie brengen. En ja, het was een boeiende dag. Goede sprekers, interessante gesprekken, inspirerende use cases en tot in de puntjes georganiseerd. Maar als we één kritisch punt mogen maken: het bleef te vaak bij inspiratie. Wat ontbrak? Concreet handelingsperspectief. De vraag “Wat kan mijn organisatie morgen anders doen om AI te integreren?” bleef grotendeels onbeantwoord. Juist in de breakoutsessies had ik meer praktische handvatten verwacht: stappenplannen, aanpakken per thema (zoals strategie, medewerkers, wetgeving, privacy). We kunnen zelf natuurlijk niet over alle breakoutsessies praten, maar proefden bij anderen hetzelfde gevoel. Inspiratie is belangrijk, maar zonder concrete vervolgstappen blijft AI voor veel organisaties een ambitie zonder actie.
Wil je weten hoe wij jou hierbij kunnen helpen? Neem gerust contact op met ewald@maatkwadraat.com of bel 06-25711668.
Alle blogs en artikelen zijn een beetje van onszelf, en een beetje van AI
.
